Türkiye’de serbest yazarlık ve gazetecilik yapan çoğu kişinin maruz kaldığı, ancak bir türlü açıkça telaffuz edilmeyen bir dert, telif meselesi. Pek çok haber sitesi, dergi ve gazete, telif verip vermeyeceğini bile yazısını bastığı kişilere önceden bildirmiyor. Genelde yazının basılmasına “izin” verilmesi, mecranın nezdinde yazar için yeterli bir ödül. Özellikle yazmaya yeni başlamış, ama kesinlikle yeni başlayanlarla sınırlı olmayan büyük bir kesim yazar da, isimlerini duyurabilecekleri umudunda oldukları bu kurumlar ve kişilerle ters düşmek istemediklerinden, maalesef telif konusuna 1-0 yenik başlıyorlar. Bahsi geçen bazı oluşumlar, para kazanmayan kurumlar değil, bastıkları yazılarla reklam ve fon alan yerler. Büyük kazançlar sağlamadıkları için sembolik telif ödeyenler ya da telif veremeyeceğini en başından belirten mecralar da mevcut.

Telif meselesinin kamusal alanda konuşulamayıp, en fazla tanıdıklar arasında (Türkiye’de para konuşmak, hak aramak da “ayıp!” sayıldığından) bir fısıltı şeklinde dönmesinin iki sebebi var. Birincisi yukarıda da bahsettiğim, kurumlarla ve editörlerle ters düşme çekincesi, ikincisi ise eskaza iyi bir telif alınıyorsa, az kişiye verildiği bilindiğinden bunun duyulacağı ve belki de rekabet sonucu kaybedileceği korkusu. Emeğinin karşılığını aldığını yahut alamadığını başkalarıyla paylaşmakta elbette ayıp bir yan yok. Üstelik bu mesele konuşulmadıkça, pek çok kurum bu saklılıktan faydalanarak bireyler üzerinde daha da baskı kuruyor.

Twitter’dan “Yazan, çizen arkadaşlar, merhaba. Biliyorsunuz haber sitelerinin, dergi ve gazetelerin yazı yayınlayıp (sembolik bile) hiçbir telif ödememesini konuşuyoruz. İster buradan, ister mesajla ödeme yapan ve yapmayan yerleri paylaşır mısınız benimle? Bir liste yapacağım.” diye çağrı yaptığımda ben bile bu kadar çok mesaj alacağımı tahmin etmemiştim. Objektif bilgilerin yanında, pek çok kimsenin içinde birikmiş öfke de o mesaj kutusuna akıverdi. Aylarca ofise gidip gelip, çalıştığı kurumun aldığı fonlardan haberdar olup, kendisine zorunlu bir “gönüllülük” yaptıranlara duyulan öfkeden tutun, telif vermediğini söyleyen derginin başkasına telif verdiğini öğrenince yaşanılan öfke ve hayal kırıklığına, pek çok hüsran ve kızgınlık dolu mesajlar aldım. Bunun yanında, kendisinden yazı istenmiş ama telif teklif dahi edilmemiş olmasına rağmen, “Belki bana denk gelmiştir, yanlış olmasın…” diyen kişilerden de mesaj aldım. Yazmaya yeni başlayanlar ya da tanınan bir mecrada yazısı yayımlanınca mutlu olan yazarlar, pek çok kez işin telif kısmını takip etmeye çekiniyor, hatta telif alabilecekleri böyle bir hakları olduğu akıllarına bile gelmiyor. Bu da elbette yazarları kurumlar tarafından sömürüye açık hale getiriyor.

Bu duygu yoğunluklarının arasında, elimden geldiğince tarafsızca bir liste hazırlamaya çalıştım. Bazı kuruluşlar hakkında tutarsız bilgiler geldiyse, hepsini listeye ekledim. Ayrıca “telif veriyor” ya da “telif vermiyor” diye ayıramadığım (örneğin sadece ısrar halinde telif ödeyen ya da ödeyeceğini belirtse de ödemeyen mecralar gibi) durumlarda bu bilgileri de listeye iliştirdim. Bu, akademik bir çalışma değil. Listede devler de, zor şartlar altında üretim yapan yayınlar da var. Amaç kimseyi bir yazıyla göklere çıkarmak ya da yerin dibine batırmak değil, bu mecralara yazı yollamayı düşünen kişilerin telif alıp almayacakları konusunda gerçekçi bir kaynağa ulaşımlarını sağlamak ve elbette telif verebileceği her halinden belli mecralara artık telif ödemeye başlamaları yönünde baskı kurabilmek.

Önemli not:Parantez içi miktarlar elbette her yazıya ödenenler değil, içeriğe, uzunluğa göre, hatta yazarın kim olduğuna göre bu miktarlar değişiyordur. Ben yalnızca bana net bir sayı veren kişilerin teliflerini listeye not ettim. Kurumların beyanlarını değil, o kurumda yazısı basılan kişilerin beyanını siteye aldım. Gelen kurum beyanlarını da “dergi ekibi” gibi ifadelerle listeye ekliyorum. Listeyi güncellemeye devam edeceğim. Siz de listedeki yerlerden (ve tabii başkalarından) telif alamadıysanız, listede telif vermiyor görünen bir yerden telifiniz varsa ya da yazılandan farklı bir telif aldıysanız lütfen bana ulaşın. “Telif vermiyor” ibaresi kurum hakkında en az bir adet telif verilmeyen durumun bildirildiği, telif verdiği durumun da bildirilmediği anlamına gelir. Genel yayın politikanız telif vermek üzerineyse ve listede “telif vermiyor” olarak görünüyorsanız, bir sebepten telif almamış bir yazarınız bana ulaşmış demektir. Güncellemeler ve düzeltmeler için lütfen burcintetik@gmail.com’a email atın.

Hazırsanız, başlayalım.

Dergi/Kültür-Sanat Yayınları

221B dergi: Telif almayan bir kişi ulaştı

45’lik dergi: Telif veriyor (sayfa başı 75-100, ekipten gelen bilgi)

5Harfliler: Talep ettikleri yazı ve çevirilere, düzenli yazı dizilerine telif veriyorlar, dışarıdan konuşulmadan yollananlara vermiyorlar (100-150 lira)(ekipten gelen bilgi)

Altyazı Sinema Dergisi: Telif veriyor (60 lira)

Andante dergisi: Telif vermiyor

Arka Kapak: Telif veriyor (100-150) (Telif verilmediği ve derginin de yollanmadığı bir vaka bildirildi)

Art Unlimited: Telif veriyor (100-150-200-600 lira) (üst rakamlar ekipten gelen bilgi)

Artfulliving: Telif bazılarına veriyor, bazılarına vermiyor (150-250 lira)

Aşiyan: Yazı talep ettiğinde telif veriyor, talep edilmeden yollanan ve basılanlara vermiyor (70 lira)

Ayraç dergisi: Telif vermiyor

Ayrıntı Dergi: Telif vermiyor

Beyazperde.com: Telif veriyor (50-100 lira)

Beyond İstanbul Dergi: Dergi ekibi telif verildiğini belirtiyor (150 lira)

Birikim Dergisi: Telif vermiyor

Cinedergi.com: Telif vermiyor

Cogito: Telif veriyor (200 lira)

de/da dergi: Yazarla önceden konuşulup hazırlanan yazılara telif veriyor (250-500 lira), konuşulmadan yollanan yazılara telif vermiyor (ekipten gelen bilgi)

Deli Kadın dergi: Telif vermiyor (kapandı)

Dergah: Telif vermiyor

Doğu Batı dergisi: Telif vermiyor

Düşünbil: Telif vermiyor

E-skop Dergi: Düzenli çalışan çevirmenlere telif veriliyor, yoksa verilmiyor (ekipten gelen bilgi)

Edebiyathaber: Telif bazen veriyor bazen vermiyor (25-50 lira)

Edebiyatist dergisi: Telif vermiyor

Ekdergi: Telif vermiyor

Filmhafizasi.com: Telif vermiyor

FilmLoverss: Telif veriyor (ekipten gelen bilgi 20-30-50 lira)

Fitbol: Telif vermiyor (Eskiden 50-100 lira verildiği belirtildi)

Gaia Dergi: Telif vermiyor

Gececi dergi: Telif veriyor (sayfa başı 125 lira)

Gzone: Telif vermiyor

Halkbank Kültür Sanat: Telif veriyor (120 lira) (kapandı)

Hayal Perdesi Sinema Dergisi: Telif veriyor (120 lira)

Hayal dergisi: Telif vermiyor (ekipten gelen bilgiye göre kargo onlara ait olmak üzere dergiyi yolluyorlar)

Hece: Telif vermiyor

İnsanokur: Telif vermiyor

İstanbul Art News: Israr sonucu telif verdiği belirtildi (150) (Telif verileceği söylenip ödenmeyen bir vaka bildirildi)

İyi Kitap: Telif veriyor (100-300 lira)

İzafi Dergi: Telif vermiyor (kapandı)

K24: Telif veriyor (150-250-300 lira) (üç vakada unutulduğu bildirildi, K24 iletişime geçerek ödemeyi yaptı)

Kafa Dergisi: Telif veriyor (300-600-1000 lira) (Telif vermediklerini söyledikleri, ancak kişinin daha önce telif almış birinden haberdar olarak ısrar ettiğinde telif ödedikleri bir vaka var)

Kafkaokur dergisi: Editör “Düzenli yazarlarına”,  300-1000 lira arası, “düzenli çizerlerine” 125-600 arası verdiklerini belirtti. (Üç kere yazısı basılan bir yazar, hiç telif almadığını belirtti) Editör ayrıca “dergiye ulaşıp bilgi aldın mı?”, “telif ödenmesi gereken kişilere telif talep eden kişilere ödeme yapıyoruz” ve “Yani sen şimdi diyorsun ki üç kere yazan birisine telif ödemediler ise telif vermiyorlardır doğru mu anladım?” diye de derginin telif politikasını kayda değer bir özenle detaylandırdı. Yolladıkları emaildeki üsluplarına “çirkin” dediğim için (eril demiş olmamdan rahatsız olmadıklarını gözlemledim) “marka itibarsızlaştırma” gerekçesiyle mahkeme yoluna gideceğini ve benim “genel şeklimi anladığını” özellikle belirtmeyi de elbette ihmal etmedi:) Editörden son olarak “karşısında bir dakika duramayacağıma” dair bir email aldım, bunun fiziksel tehdit olup olmadığını takdirinize bırakıyorum.

Kaos GL: Ne sitedeki yazılar ne basılı dergidekiler için telif veriyor. Yabancı kaynaktan yazı yayımlaması halinde çevirmene telif ödeyebiliyor.

Kitap-lık: Telif veriyor (70-80 lira) (Öyküsü için telif ödenmeyen bir vaka bildirildi)

Kitapçı dergisi: Telif vermiyor

Kitaphaber.com: Ekip telif veremediğini, ancak gelen kitapları yazarlarına gönderdiklerini belirtti.

Kültür Servisi: Ekipten birinin ifadesiyle, düzenli yazarlarına ve yazı talep ettikleri kişilere telif veriyor (100 lira)

Lacivert Dergi: Talep edilen bir yazı için 300 tl verildiği bildirildi

Libido: Telif vermiyor

Mesele Dergi: Telif vermiyor (matbuda da internet sitesinde de)

Monograf: Telif vermiyor

N beyin dergi: Telif vermiyor (Teliften hiç bahsedilmediği belirtildi)

Neokuyorum.org: Telif vermiyor

Nihayet dergisi: Telif veriyor (300 tl) (yazardan kendileri talep etmişler, talepsiz yazılar konusunda bilgi yok)

Notos: Telif vermiyor

Oggito: Telif vermiyor (Kitap gönderebiliyor)

OT Dergi: Telif veriyor (200 lira)

Öykü gazetesi: Telif vermiyor (Dergiden yollandığı belirtildi)

Öykülem dergisi: Telif vermiyor

Özgür Edebiyat: Telif vermiyor

Peyniraltı edebiyat dergisi: Telif vermiyor (kapandı)

Post Dergi: Telif vermiyor

PsikeArt: Telif vermiyor

Psychologies Türkiye: Telif veriyor (250 lira)

Rabarba dergi: Telif veriyor (200 lira)(Telif verilmediği bir vaka bildirildi)

Remzi Kitap Gazetesi: Remzi’de geçerli 100 liralık kitap çeki veriyor (kapandı)

Roman Kahramanları: Telif vermiyor (ekipten yazarlarına dergiyi yolladıkları bilgisi verdi, ne telif ne dergi aldığını bildiren bir kişi oldu)

Sabitfikir: Telif veriyor. (İnternette mi basılı mı olduğuna göre 50-75-100 lira)

Sanatatak: Telif verileceği söylenip verilmediği bir vaka bildirildi. Telifin konuşulmadığı bir vaka bildirildi.

Şehir&Toplum dergisi: Telif veriyor (sayfa sayısına göre, 400 lira)

Socrates dergi: Telif veriyor (300 lira)

Temrin: Telif vermiyor

Time Out İstanbul: Telif veriyor (100)

Toplumsal Tarih dergisi: Telif vermiyor

Tuhaf dergi: Telif veriyor (500 lira)

Türk Dili: Telif veriyor (110 lira)

Türk Edebiyatı: Telif vermiyor

Türk Sineması Araştırmaları: Telif veriyor (100 lira)

Varlık Dergisi: Telif bazen veriyor bazen vermiyor (75 lira)

Yenifilm dergisi: Telif vermiyor

Yeni Tiyatro dergisi: Telif vermiyor (yazı yayımlamak için dergi aboneliği istiyor)

Zero Istanbul: Telif veriyor (150 lira)

Haber sitesi/Gazete/Ajans/Gazeteye bağlı kitap eki

Agos Gazetesi: Telif vermiyor (Bir kişi 6 ay ofiste çalışmasına rağmen herhangi bir ödeme almadığını belirtti)

Agos Kirk: Telif vermiyor

Akşam Kitap: Telif veriyor (150 lira)

Aydınlık Kitap: Telif vermiyor

BBC Türkçe: Telif veriyor (Haber 25 pound, analiz/makale 45 pound)

bianet: Telif vermiyor

BirGün Gazetesi: Telif vermiyor

BirGün Kitap: Telif vermiyor

Cumhuriyet Gazetesi: Telif vermiyor

Cumhuriyet Pazar: Telif vermiyor

Diken: Telif vermiyor (Eskiden verdiği söylendi)

Dokuz8 Haber ajansı: Telif vermiyor (Bir kişi bir ay, bir kişi dokuz ay ofiste çalışmasına rağmen sigortalanmadığını da belirtti)

Dünyabizim.com: Manşetten giren haberlere ve ilk altı haberden sonrasına telif veriyor (Sitelerindeki bilgi) (50 lira)

Evrensel Gazetesi: Telif vermiyor

Evrensel Kültür: Telif vermiyor (kapandı ve Yeni-e oldu)

Gazete Karınca: Telif vermiyor

Gazeteduvar: Telif veriyor (100 lira)(Telif almayan bir yazar, sadece kadrolu yazarlara verildiğini iletti)

Hürriyet Gösteri: Telif vermiyor

Hürriyet Kitap Sanat: Telif veriyor (100 lira)(Ekipten gelen bilgi 100-250)

Jiyan: Telif vermiyor (kapandı)

Journo.com.tr: Telif veriyor (70 €)

Milliyet Kitap: Telif veriyor (170 lira)

Milliyet Sanat: Telif veriyor (100-170 lira)

P24: Telif veriyor (100 dolar)

Sabah Kitap eki: Telif veriyor (ekip 100-150 lira belirtti)

Sivil Sayfalar: Talep ettikleri yazılara telif veriyor, konuşulmadan yollananlara vermiyor (ekipten gelen bilgi) (100-150 lira)

T24: Telif vermiyor

taz gazete: Telif veriyor (100-120 €)

Taraf Gazetesi: Telif vermiyor (Kapandı)

Teyit.org: Telif veriyor (100 lira) (ekipten gelen bilgi)

Vatan Kitap: Telif veriyor (70-500 lira)

Yeni Şafak Kitap: Telif veriyor (150 lira)

Yeni-e dergisi: Telif vermiyor

Yeşil Gazete: Telif vermiyor

Listedeki bilgilere eklemek istedikleriniz varsa iletişim için burcintetik@gmail.com’a email yazabilirsiniz.

Telif meselesiyle ilgili Irmak Zileli’nin yazısına buradan ulaşabilirsiniz: “Peki fatura neden sürekli olarak yazara çıkarılıyor? Mesela hiçbir yayıncı matbaasını arayıp bu seferlik kendisinden para alınmamasını rica ediyor mu? Ya da kâğıtçıdan kâğıtları bedavaya vermesini, kültür hizmetine bu şekilde katkıda bulunmasını istiyor mu?”

Görsel: Sanatçı Emmie Tsumura‘nın kendisinden bedava iş isteyen kişileri çizdiği çalışmasından.